Obezite Nedir?

Dünya sağlık örgütü obeziteyi: “Vücutta sağlığı bozacak ölçüde aşırı ve anormal yağ birikmesi” olarak tanımlamaktadır. Obezite genel olarak bedenin yağ kütlesinin aşırı artması sonucu boy uzunluğuna göre vücut ağırlığının ideal olan seviyenin üstüne çıkmasıdır. Obezitenin tespitinde boy ve kilo değeri üzerinden yapılan Vücut Kitle İndeksi kullanılır: Vücut kitle indeksi, vücut ağırlığının, boy uzunluğunun karesine bölünmesiyle elde edilir. Vücut kitle indeksi hesaplama değeri 30’un üzerinde olan kişi obez, 40’ın üzeri olan kişi ise morbid (aşırı) obez olarak kabul edilir.

Günümüzde obezite, dünya genelinde giderek artış gösterip küresel anlamda bir sağlık sorununa dönüşmüştür. Dünyada 1,6 milyar kişi fazla kilolu ve bunların 400 milyonu da obez kategorisindedir. Gelişmiş ülkelerde yapılan çalışmalarda erişkinlerin %33’ünün, çocuk ve ergenlerin ise %20-27’sinin obez olduğu, 1976’dan sonraki on yılda 6-11 yaşlarında obezitenin %54 oranında, 12-21 yaşlarındaki çocuklarda da %64 oranında arttığı tespit edilmiştir. Türkiye’de ise Sağlık Bakanlığı’nca 2010 yılında yapılan ön çalışma raporuna göre Türkiye’de obezite sıklığı; erkeklerde % 20,5, kadınlarda ise % 41, toplamda % 30,3 olarak bulunmuştur. Bu durum obezitenin gittikçe artan bir sorun haline geldiğini ortaya koymuştur. Unutmamak gerekir ki obezite, sigara bağımlılığının ardından önlenebilir sağlık sorunları içinde dünyada 2. sırada yer almaktadır.

Obezite Belirtisi Nelerdir?

Obezitenin belirtisi olarak şunlar gösterilmektedir;

• Aşırı terleme
• Çabuk yorulma
• Nefes darlığı
• Horlama ve uyku apnesi
• Cilt sorunları
• Sırt ve eklem ağrıları
• Ayaklarda şişlik
• Yemek yeme isteğinde artış
• Psikolojik sorunlar

Obeziteye Neler Yol Açmaktadır?

Bu hastalığın yayılmasında düzensiz ve yanlış beslenme ile hareketsizlik önemli iki büyük neden olarak görülmektedir. Düzensiz ve yanlış beslenme alışkınlıklarını şu şekilde özetleyebiliriz;

• Yüksek kalorili yiyecekler tüketme.
• Aşırı fast food tüketimi
• Özellikle çalışanlarda görülen dengesiz ve düzensiz beslenme
• Akşam yemeği öncesinde ve sonrasında alınan atıştırmalıklar
• Hızlı yeme, büyük lokmalar ve az çiğneme
• Öğün atlamak ya da öğün aralarında sürekli olarak kalorisi yüksek gıdalar atıştırmak
• Stresli ya da sıkıntılı durumlarda yiyeceklere yönelmek,
• Sofrada gereğinden fazla süre kalınması
• Geceleri geç saatte veya uyku aralarında yemek yenmesi
• Gün içinde 2 litreden az su içilmesi ya da hiç su içilmemesi

Bunların yanı sıra sağlık problemlerine bağlı ilaç kullanımı ile teknolojik ilerlemeye bağlı olarak tv., bilgisayar ve telefonda aşırı vakit geçirme obezitenin son dönemlerde artış göstermesindeki diğer önemli nedenler olarak durmaktadır.

Türkiye’de Bu Konu İle İlgili Çalışmalar Var Mıdır?

Dünya Sağlık Örgütü ile Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı’nın veri ve istatistiklerine göre Türkiye de Çocukluk Çağı Obezite Araştırması, Dünya Sağlık Örgütü’nce her 3 yılda bir 6-9 yaş grubundaki öğrencilere yönelik yapılmaktadır, Türkiye bu araştırmaya 2012-2013’te üçüncü turunda dâhil oldu. Araştırmanın dördüncü turu 2016’da ilkokul 2. sınıf öğrencilerine yönelik 12 bölgede, 585 okulda, 11 bin 732 öğrenci örneklemiyle gerçekleştirildi. Araştırmayla bu yaş grubundaki öğrencilerin, büyüme ve gelişmelerinin, besin tüketim alışkanlıklarının, fiziksel aktivite durumlarının ve okullardaki beslenme ve fiziksel aktivite uygulamalarının düzeyinin ölçülmesi amaçlanmıştır. Obeziteyi önleme programları adı altında yürütülen bu çalışmaların uygulanmasında öncelik, çocuk ve ergenlere konunun önemini fark ettirebilmek yatmaktadır.

Araştırma sonuçları, yaklaşık olarak her 10 çocuktan biri obez olduğu gerçeğini ortaya koymuştur. Bu araştırma, çocukların fiziksel aktivite düzeyini arttıracak imkânlarının çoğaltılması gerektiği ortaya konmuştur. Çocukların günde en az bir saat fiziksel aktivite yapmaları gerekirken büyük bir çoğunluğunun yapmadığı; zamanlarının çoğunu bilgisayar, telefon ve televizyon başında geçirdikleri tespit edilmiştir. Bu oranlar hafta sonu daha da artmaktadır. Bu veriler fiziksel aktivite yapmayan ve hareketsiz bir yaşam süren çocukların obeziteye yatkın bireylere dönüştüğünü göstermektedir.

Obezitenin Yol Açtığı Rahatsızlıklar Nelerdir?

Obezitenin yol açtığı hastalıklar, kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkilemekte ve kronik birçok hastalığa sebep olmaktadır.

• İnsülin direnci sendromu

• Tip 2 diyabet

• Hipertansiyon

• Böbrek hastalıkları

• Erken ergenlik

• Solunum yolu enfeksiyonları ve astım

• Kanser riskinde artma

• Ruhsal sorunlar, depresyon

Obeziteye Karşı Ailelerin Yapması Gerekenler Nelerdir?

Sağlık dünyası, önlenebilir bir rahatsızlık olan obeziteye karşı; erken yaşlarda neler yapılabileceği konusunda birçok çalışma yürütmektedir. Çocuk yaşlardan başlayarak dengeli ve düzenli beslenmek, bireylerde hareketli yaşamı teşvik etmek, hareketli yaşamın bir yaşam şekli haline gelmesini sağlamak önemli bir adımı oluşturmaktadır. Obeziteyi önleyici uygulamaları:

• Bir diyetisyen eşliğinde günlük alınması gereken kalori dikkate alınarak diyet programı hazırlamak,
• Aşırı kalorili yiyeceklerden kaçınmak,
• Hazır yiyecekler ve fast foot ürünlerinden uzak durmak,
• Aşırı stres yaratan ortamlardan kaçınmak,
• Yaşamı hareketli kılmak için erken yaşlarda düzenli spor programına katılmak,
• Tv, bilgisayar ve telefonla aramıza mesafe koymak

 biçiminde sıralayabiliriz.

                                                                                                       Atakan ACAR

Profesyonel Spor Eğitmeni